Anh Chàng Họ Đào Cgày xưa ở huyện Đông Sơn có một anh học trò họ Đào. Anh đẹp trai, học giỏi, chỉ phải một tội nhà rất nghèo. Thường ngày anh cắp sách sang làng bên cạnh học với một ông đồ. Nhưng cũng có những lúc anh phải đi làm thuê, làm mướn để kiếm tiền nuôi thân. Cuộc sống bữa no, bữa đói khát và vất vả. Trong năm năm, mặc cho kẻ cười người chê, anh vẫn vừa làm vừa học, không chịu bỏ dở. Ở chỗ làng anh đến học, có một cô gái con nhà khá giả yêu anh và cũng được anh yêu lại. Hai bên có tình ý với nhau như vậy đã được vài năm. Ít lâu sau anh chàng họ Đào mượn mối đến dạm hỏi cô gái. Nhưng cha mẹ cô gái chê anh nhà nghèo, không gả. Họ bảo thẳng người mối: - Nhà anh ấy có một thân một mình kiếm ăn còn chật vật. Con gái tôi về đấy càng làm cho anh thêm bấn. Khi người mối cho biết tài học của chàng có thể mai sau thay đổi số phận, thì họ trả lời: - Nếu thế, thì hãy đợi lúc ngựa xe võng lọng trở về hãy hay. Thấy vậy, anh chàng họ Đào vừa giận vừa thẹn. Anh nghĩ bụng phải bỏ nhà ra đi, quyết trí lập được công danh mới trở về để cho cha mẹ nàng không dám giở giọng khinh bạc với mình nữa. Nghĩ vậy, anh bỏ nhà đến kinh đô. Ở đấy, anh vẫn vừa làm thuê, vừa học. Nhờ sáng dạ, anh học rất tấn tới. Sau năm năm, anh đi thi đỗ luôn cử nhân. Hôm vinh quy trở về nhà, lòng anh mừng khấp khởi. Bụng bảo dạ Nhất định bố mẹ cô ta sẽ vui lòng gả con cho mình và hối hận về những câu nói khinh người trước đây. Nhưng không ngờ, khi anh đến chào thầy học cũ, người ta cho biết là cô gái, sau khi anh bỏ làng ra đi, đã bị cha mẹ ép gả cho một người làng, mặc dầu cô không ưng thuận và có bụng chờ anh. Nghe nói, chàng họ Đào rất buồn. Anh bỏ dự định đến nhà cha mẹ người yêu; cũng chẳng muốn đến nhà người yêu vì sự gặp mặt lúc này chỉ càng làm anh thêm đau khổ và có thể làm cho chồng nàng ngờ vực. Nhưng lúc trở về, trên đường đi giữa cánh đồng, anh bỗng gặp nàng mang cơm ra đồng cho chồng. Hai người dừng lại hàn huyên; họ bày tỏ nỗi đau khổ éo le của duyên phận. Khi chàng họ Đào từ giã, cô gái gạt nước mắt nhìn theo. Nàng đâu có ngờ rằng từ đằng xa, người chồng của mình đã nhìn thấy cảnh chuyện trò vừa rồi, và cơn ghen của hắn bốc lên bừng bừng. Khi nàng đi đến nơi, hắn ta lấy cớ đưa cơm chậm...
Bình luận truyện