Tác giả: Võ Hồng

Thể loại: Truyện Ngắn

Giới thiệu:

Hồi Đó
Ngày nay mỗi lần nhìn các em nhỏ ôm sách đi học lớp Mẫu giáo lớp Một, tôi không tìm thấy một nét ưu tư hay lo sợ nào nơi gương mặt các em hết. Tới lớp cũng vui như ở nhà, có khi còn vui hơn. Cô giáo hòa mình với các em hay kể chuyện cho các em nghe, thỉnh thoảng cả lớp vỗ tay đánh nhịp cùng nhau cất cao giọng hát. Chuông rung ra chơi, các em chạy vù lại hàng bánh mì, hàng cà rem, hàng chuối chiên... mua ăn tới tấp. Tan giờ học thì có cha mẹ hay anh chị hay người nhà đem xe tới đón. Mỗi ngày đi học một buổi, một buổi ở nhà chạy chơi tha hổ.
Thế hệ chúng tôi, - tôi học lớp Một năm 1930, hồi đó gọi là lớp Năm - đi học cực khổ hơn. Ở lớp Một, nghĩa là lên bảy tuổi, có một giờ học mà chúng tôi sợ hơn cả, đó là giờ học pháp văn, gọi chính thức là giờ Langue Française. Cứ tưởng tượng rằng cả làng chỉ có độ mười người biết đọc chữ quốc ngữ, một hai người biết lõm bõm chữ Pháp thì mới thấu hiểu nỗi khổ của những đứa học trò nhà quê học Pháp văn. Đó là nói làng tôi thuộc loại làng tân tiến nhất huyện. Ở miệt Đồng Ké, Đồng Nghệ, có làng không được một người biết đọc quốc ngữ.
Chúng tôi có mỗi đứa một cuốn sách Tập đọc. Tác giả là hai ông Imbert và Carré. Đoạn học vần làm chúng tôi lao khổ hơn hết. Phải vừa nghe thầy đọc để đọc theo, vừa chua giọng đọc bằng bút chì cho mau. Mà phải chua bút chì ở một cuốn vở nào khác. Chua lên trên sách thì thầy phạt, bởi lẽ hôm sau bắt đọc lại thì học trò chỉ đọc chữ chua bằng quốc ngữ mà thôi. Mới học lớp Một, thong thả ngôi nắn nót viết mà chữ còn ngoằn ngoèo như cua bò huống chi là viết vội vàng vừa có ý giấu lén. Bởi thấy cứ muốn bắt học trò dồn tất cả chú ý vào cách đọc và nhớ liền tay, thuộc tại trận. Ông thầy giáo thật giống như bà mẹ chồng. Khi được làm thầy rồi, thì cứ sẵn sàng quên cái thuở mình còn đi học. Cứ tưởng nói đầu là nhớ đó. Cũng như khi dược lên chức mẹ chồng rồi thì người đàn bà quên hết những nỗi cay đắng thuở mình làm dâu. Việc gì cũng cho là nhẹ, là dễ và cứ bắt con dâu phải làm cho nhiều hơn, mau hơn, tốt hơn. Còn ăn và ngủ thì càng ít càng hay. Ôi, những nguyên âm, phụ âm quỷ quái! E phải đọc là ở... é phải đọc là... thằng bạn tôi tên là Đông phải chịu khổ hình liên miên bất tận vì môn chữ Pháp đáng nguyền rủa này. Nó...