Tác giả: Nguyễn Mạnh Hùng

Thể loại: Truyện Ngắn

Giới thiệu:

Trên Cánh Đồng Làng
Nhà nó ở cạnh sông. Tiếng là sông nhưng chỉ ba sải bơi đã sang bờ bên kia. Tuổi thơ của nó êm ả và đằm lặng. Nó cùng lũ trẻ trùng trục nhẻm đen ào lên lưng những con trâu cang bụng bê bết đất bùn. Hiền gầy giơ hõm vai cưỡi con trâu trắng. Nó tóc xém vàng quạch nắng nắm đuôi con trâu đen. Mặt sông rờ rỡ tiếng cãi nhau chí choé...lũ trâu ngụp mình trong nước chỉ thò mỗi chiếc đầu lên, đôi sừng goặc goặc đánh bầm bầm làm bắn tung toé những hạt nước trắng loá rơi lõm tõm. Đám muỗi, ruồi trâu, ruồi vàng...bay toá lên, bu kín đốt nhôn nhốt trên đầu, trên cổ lũ trẻ. Xong chưa? nó hét lên- Xong rồi! Tiếng lánh lót của Hiền đáp lại. Cuộc đua bắt đầu. Lũ bạn cưỡi trâu ùm ùm bơi theo hò hét ầm ĩ cỗ vũ. Thằng con trai rạp mình vừa hò vừa thúc. Đứa con gái khôn hơn. Nó thò cái roi vào đít trâu ngoáy liên hồi khiến con trâu lồng thách chồm về phía trước đánh sừng xuống nước ầm ầm rồi mất tăm cùng đứa con gái. Lũ muỗi, ruồi trâu, ruồi vàng bơ vơ trên mặt nước bay toá sang bu kín mặt thằng con trai khiến nó vuốt không kịp. Sóng dồ lên hất nó ngã nhào xuống nước trong tiếng hò reo của lũ trẻ và tiếng cười thanh thách của đứa con gái đã ở khoảng trên...
Hiền là con của cô Lành và chú Bản, nhà bên kia rào Găng. Chú bị cái tật thi thoảng mí mắt và tay cứ giật nhay nháy, vì thế người ta hay gọi chú là Bản Hủi. Cô Lành xinh và có giọng hát rất hay. Nó không hiểu tại sao cô lại lấy chú Bản. Hình như cô lấy chú để trả thù kẻ tham vàng bỏ ngãi- ấy là nó nghe mọi người bảo thế. Hồi trước, mỗi lần vét sông, vét mương, cái loa khọt khẹt não như ve sầu kêu chẳng bao giờ thiếu được giọng hát mượt mà như lúa đang thì con gái của cô. Những bèo dạt mây trôi rồi người ở đừng về khiến người ta quên cái loa và âm ly cà tàng cà khổ của cơ quan phát ngôn của xã và cái đói đang thúc cũng thùng thục, thùng thục trong bụng. Chú Bản cục tính, thích uống rượu lại hay ghen. Chú không chịu được ánh mắt bê bết của đám đàn ông đang nai lưng dưới mương dán vào cô đến tướp xơ như tàu lá chuối gặp bão thế mà đôi môi mỏng rượt bóng như sợi bánh cuốn vẫn cứ cười của cô. Cha nó và cô trước đây cùng làm ở truyền thanh xã. Cha thuộc diện cán bộ nguồn. Một đêm, cái loa bỗng khọt khẹt dữ dội rồi tắc tị. Cô Lành tơi tả ôm mặt khóc chạy khỏi phòng. Xống đằng xống, áo đằng áo. Chú Bản vác đòn gánh rượt cha nó chạy quanh làng. Cha nó bị cách chức, khai trừ Đảng. Còn cô sau trận đòn thừa sống thiếu chết bị chú cấm tiệt, bất kể ở đâu không được hát, được cười. Chú Bản hay uống hơn. Hay có những trận đòn vô cớ hơn. Có lần, chú mặt như quả mận chín đạp cô sấp trong chuồng lợn. Răng bồ cào va vào đầu khiến cô phải khâu mất mấy mũi...
Cô Lành thui thủi sống trong bao nỗi ẩm ê. Nó chỉ dám len qua rào mỗi khi chú Bản không có nhà. Thi thoảng, nó được nghe cô hát. Những câu hát chất ứ cứ lặng đi à ơi! Cây cải về trời rau răm ở lại. à ơi! nắng đi về trời cho mưa ở lại...à ơi...Câu hát cứa sắc ngọt nhốt nhát vào hồn. Lòng nó sắt se theo từng lời, từng chữ. Cô không khóc nhưng mắt cô thi thoảng như chắt ra hạt bầm bầm. Nó ngậm ngùi: Đời cô đấy hả cô? Cô nhoè nhoẹt cười: ừ. Cô. Mà cũng chẳng mình cô. Đời đấy! Nó lớn lên trong tiếng hát chất ứ của cô và những câu chuyện hư hư thực về cái làng cùi thủa xa lơ xa lắc. Người ta kể rằng, làng nó ngày xưa là nơi đầm lầy sơn cùng thuỷ tận chỉ có rắn rết và thú dữ. Những người hủi bị đồng loại xua đuổi dạt về đây lập thành làng cùi. Họ dựa vào nhau vừa chống chọi với bệnh tật, thú dữ để tồn tại. Thiên hạ loạn lạc. Một bại tướng cùng tàn quân cũng dạt về đây. Họ bắt những người hủi thốc tháo xây thành đắp luỹ để chống lại quân triều đình. Khi thành luỹ đã xây xong. Những người hủi bị đẩy hết xuống hố rắc vôi bột trộn mảnh sành chôn sống. Người ta kể vào những đêm trăng sáng, nhất là những đêm trăng tròn, những oan hồn cụt chân cụt tay nhập nhềnh lăn lộn đau đớn khóc lóc thảm thiết. Họ còn nói oan hồn hủi biến thành con rái cá thường lặn ngụp ở sông. Nó thường rình dìm con gái tắm đêm ở bến Lặng. Cái bến ấy đúng là có một chỗ rất sâu thường hay có người bị chết đuối. Họ còn nói con rái cá thường ngậm một viên ngọc. Nếu ai có nó có thể kiếm cá dưới sông dễ như trở bàn tay.
Nó lớn lên trong sự gầm ghè như hai con trâu đực nhốt chung chuồng của cha và chú Bản. Cha nó trở nên cộc cằn, khó tính. Ông hùng hục cắm đầu làm không kể đông hè. Ba giờ sáng, ông đánh trâu ra đồng. Năm giờ nó mang cỏ và ăngô cháo ra ruộng. Nó đứng ở đầu bờ, cỏ đưa xuống cho trâu, cháo đưa lên cho cha nó. Trâu phì..phì...miếng trước, người soạp..soạp...miếng sau. Xá cày vẫn không ngừng lật đều tăm tắp, nó chỉ bị đứt đoạn mỗi khi gặp phải những gò mả hủi. Khi ấy, mặt cha nó quặm lại. Có khi, ông chửi đổng: Mẹ cha nó! Sống thì như ma như quỷ. Chết ám nhà, ám đất. Lật hết mẹ nó lên cho dễ làm chứ lỵ. Cha cày liền mạch đến mười giờ rồi giao trâu cho nó rồi lấy cuốc vạc sàm sạp lên thân mả và những chỗ không cày tới được. Gò mả hủi ở ruộng nhà nó bị róc dần, róc dần theo từng vụ. Gần cả đời cha nó cắm mặt xuống đất mà chưa thực hiện được ước mơ: xây ngôi nhà trần để không phải lo toan mỗi mùa bão lũ.
- o O o -
Nó học không tồi. Năm cuối cấp ba, thầy dạy toán bảo: Thằng này sáng dạ. Cô dạy văn nói: Cậu nhạy cảm. Nhưng nó bỏ không thi đại học. Cha hỏi: Sao mày không thi? Nó cười: chỉ để đếm một ba ba học như vậy đã là quá nhiều. Một ba ba là công thức cha nó áp dụng để lấy gạo nấu cơm cho ba bữa hàng ngày mà nó thuộc làu. Cha nó bảo: Mày từ gốc rạ chui lên thì cũng đến lộn xuống! Cô Lành bảo: Đời như câu hát. Bay ra được khỏi luỹ tre làng thì sẽ vút cao. Muốn làm công thì lông phải đẹp, không chỉ suốt đời làm quạ. Đừng bỏ cháu ạ. Nhưng cái đầu non nớt của nó không nghĩ sâu xa được những điều mà cô Lành nói. Vậy là nó ở nhà.
Mùa đông năm ấy, cha nó làm gạch. Khu công nghiệp bên kia sông và công ty trách nhiệm Hữu hạn Cá Hồng ở hồ Dái Cá hợp đồng với xã. Nghe đâu, người yêu cũ của cô Lành trước đây chính là giám đốc công ty. Ba giờ sáng, sương muối châm nhôn nhốt vào da thịt như những mũi kim. Gió bấc u u hú. Cha con hật hờ vác cuốc, vác thùng thập thõm trên cánh đồng Mả Hủi như đi chợ âm phủ. Bàn chân nó thi thoảng lại bị vặn ngược nhói tận óc mỗi lần sa xuống những lỗ nẻ toang toác. Cha nó bảo: Tuần này phải gặm xong gò Ma Cùi. Tuần sau sang Ma Cụt. Tao tính, cũng phải được ba vạn gạch. Số gạch tốt bán để mua vật liệu. Gạch xấu xây. Xỉ than đổ móng. Thêm đất trồng lúa cho vụ sau, nhất cử lưỡng tiện. Mùi ma muối mắm khăm khẳm từ bụi luầng quầng bốc ra khiến nó oẹ oẹ khan: Hình như đây là mả...Cha nó gắt: Mả cha mày ấy! Làm đi. Đất cứng như sắt. Cuốc chim bổ xuống chan chát nẩy câng câng tê dại tay. Một chốc, tay nó rát kện ướt nhem nhép rồi xót đến tận âm ty củ tỷ. nó ngồi phệt thở dốc. Da bàn tay bị lột dính cả cán cuốc ri rỉ máu. Tay nó giật giật như người động kinh đau đến phát khóc. Cha nó càu cạu: Lấy nước đái bóp vào. Xón một tí ra tay thôi còn nín lại đái vào cục đất khô. Trưa tao mang về bỏ gốc chuối. ra hồ gánh nước về đây.
Nó đi ra hồ. Trời lạnh, hồ phà phã bốc hơi. Chỉ nghe tíếng lũm bũm khoả nước. Mấy con rô bệnh loét hết mình trôi lập lờ. Nó chậc lưỡi: Gấp vạn cơm với muối vừng mặn! rồi xâu chúng vào một cành nhỏ